Döviz kurunun sürekli değişmesi ile gündeme yeniden gelen swap kavramı halkın kafasını karıştırıyor. Ne olduğuna dair de birçok arama yapılan terim TCMB'nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:
"İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır."
TCMB’nın da terimler sözlüğünde aktarıldığı gibi özellikle döviz kurunun Türk Lirası karşısındaki ani değişiklikleri ile yatırımcılar tarafında kaynaklanan riskin önüne geçilmesi aracıyla sıkça kullanılıyor.
Swap denilen terim aslında en kaba tabiri ile bir takas sistemidir. Bizim yabancı bankalarla kurduğumuz ortaklığın da sonucunda bu takas usulünün uygulanması bir gereklilik arz etmektedir.
Ekonomi fırsat piyasasına dönüştüğünde ise insanlar Türk Lirasına değil dolara yatırım yapmak istiyor. Yerli bankalar da TL veremezse arz durumu değişiyor ve dolar TL arasında swap durumu ortaya çıkıyor.
Elde tutulan bir varlık başka bir varlık ile takas edilmek isteniyorsa bir taraftaki varlığı kira bedeli olarak alınıyor. Kira bedelini ödemeye razı olan kullanıcı ise kur riski almadan takası yapıyor. Alınacak ve satılacak rakamlar da bellidir bu nedenle bir matematik hesabı olarak ele alınıyor.
EĞİLMEZ: TAAHHÜTLÜ SÖZLEŞME, DEĞİŞ TOKUŞ
İktisatçı ve halka ekonomiyi sevdiren kişi olarak tanınan Mahfi Eğilmez, kişisel internet sitesindeki ‘Ekonomi Sözlüğü’ bölümünde Swap’ı, “İki tarafın birbirlerine belirli süreler sonunda ödeme taahhütlerini içeren bir sözleşme, değiş tokuş” olarak tanımlayıp ekleme yapıyor, ”Borç servisi açısından swap işlemi genellikle dış borçların anapara yükümlülüğünü ifade eden döviz cinsinin değiştirilerek, başka bir döviz cinsine dönüştürülmesi (anapara Swapı), söz konusu borcun faizinin ifade edildiği döviz cinsinin değiştirilmesi (faiz swapı) veya mevcut borçların sermayeye katılım payı haline dönüştürülmesi (borç-sermaye swap'ı) şekillerinden birinde ortaya çıkar.”
DEMİRTAŞ: SWAP DEMEK TAKAS DEMEKTİR
Kullanıcıların en çok aradığı ekonomi terimlerinden olan swap için Akademisyen Prof. Özgür Demirtaş da Twitter hesabında bu konuya dair flood oluşturdu. “Swap demek takas demektir” diyen Demirtaş, “Yabancı yatırımcı Dolar/TL nin yükseleceğini düşündüğü için TL satıp Dolar almak istedi. TL’si olmadığı için ne yapması gerekti? Londra piyasasından TL bulması gerekti. TL bulmak da oldukça zorlaşmıştı. Niye? Çünkü Londra piyasasına TL sağlayan bankalar TL miktarını kıstılar. Niye? Çünkü Ağustos 2018 deki kanun maddesiyle Türkiye’de yerleşik Bankaların yurtdışı piyasalara sağlayacakları toplam TL miktarı öz sermayelerinin yüzde 25’i ile kısıtlı idi. Şimdi yabancı bir yandan TL bulup onu shortlayıp (elinde olmayan bir şeyi satıp), dolar almak istiyor ama bir yandan da TL bulma ve o TL pozisyonunu taşıma maliyeti yıllık yüzde 90 ve yüzde 200’lere çıkıyor. O zaman ne yapacak? Olan uzun dolar pozisyonunu kapayacak ve bu işe de girmeyecek.” şeklinde açıkladı.
