SGK uygulamasında değişik adlarla çok sayıda gelir ve emeklilik aylıkları yer almaktadır. Aynı zamanda bir kişi kendi çalışmalarından, eşinden, çocuklarından ya da ana-basından da emeklilik aylıklarına hak kazanabilmektedir. Bu durumlarla ilgili okuyucularımızdan çok sayıda soru gelmektedir. Bütün bu sorulara toplu cevap olacak şekilde bu yazımızı kaleme aldık...
SGK (5510 sayılı) Kanunun 2008 yılından itibaren yürürlüğe girmesi ile birlikte bütün emeklilik işleri SGK tarafından yürütülmektedir. Bu tarihten sonra emeklilik talebinde bulunan sigortalılar ile ölen sigortalıların hak sahiplerine belirtilen Kanun hükümlerine göre emeklilik aylık ve gelirleri bağlanmaktadır.
SGK (5510 sayılı) Kanununun yürürlük tarihinden sonra hem anadan hem babadan, eşten, çocuklardan ve kendi çalışmalarından değişik emeklilik aylıklarına hak kazananlara, göz önünde bulundurulan bazı kriterler esas alınarak maaş bağlamaktadır.
Dul eşe birden fazla emeklilik aylığı bağlanması Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki emeklilik aylığı bağlanmaktadır. Örneğin SGK Kanununa göre 1250 TL yaşlılık aylığı almakta olan Döndü Teyze`nin eşi 30/11/2019 tarihinde vefat etmiş ve eşinden de 750 TL ölüm aylığına hak kazanmış olduğunu varsaydığımızda Döndü Teyze bu iki aylığın toplamı olan 2000 TL aylığa hak kazanacaktır.
Birden fazla resmî nikahla evlenmiş olan dullara ise evliliğin eşin ölümü nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği yüksek aylık bağlanmaktadır. Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığa hak kazanacaktır. Sürekli iş göremezlik geliriyle birlikte ölen eşinden dolayı da gelire hak kazanan eşe her iki geliri bağlanır.
Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak geliri, evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de gelire hak kazananlara tercih ettiği geliri, bağlanmaktadır.
Kendi çalışmasından birden fazla maaş bağlanması Hem malullük emeklilik hem de yaşlılık emeklilik aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık emeklilik aylığı bağlanmaktadır. Hem malullük hem yaşlılık aylığı aynı anda bağlanmamaktadır.
(5510 sayılı) Kanuna göre vazife malullüğü aylığı almakta iken, tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malullüğüne hem de malullük aylığına hak kazananlara bu aylıklardan yüksek olanı, aylıkları eşitse yalnızca vazife malullüğü aylığı, bunlardan hem vazife malullüğü hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi bağlanmaktadır.
Çocuklara birden fazla aylık bağlanması SGK mevzuatında öngörülen şartlarla ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı bağlanmaktadır.
Örneğin Mazlum isimli bir çocuk, 17/11/2010 tarihinde ölen annesinden 500 TL, 31/12/2018 tarihinde ölen babasından dolayı 1000 TL ölüm aylığına hak kazanmıştır. Bu durumda çocuğa her iki dosyadan aylık bağlanır ancak yüksek olan tamdan düşük olan yarımdan ödenir. Babadan hak ettiği aylık daha yüksek olduğundan tamdan ödenir, annenin aylığı daha düşük olduğu için yarıma indirilir ve 500/2=250 TL olur. Bu durumda hak sahibi çocuğa toplam 1000+250=1250 TL ödenir.
İş kazası-meslek hastalığı gibi nedenlerle ölen ana ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazanan çocuklara yüksek olan gelirin tamamı, az olanın yarısı bağlanır.
Ana-babaya birden fazla çocukları nedeniyle aylık bağlanması SGK mevzuatında öngörülen şartlarla, birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkân veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı ödenmektedir.
İş kazası-meslek hastalığı gibi nedenlerle birden fazla çocuğundan gelire hak kazanan ana ve babaya, en fazla ödemeye imkân veren ilk iki dosyadan yüksek olan gelirin tamamı, düşük olan gelirin yarısı bağlanır.