Yıllardır üzerinde çalışan laboratuvar ürünü yiyeceklerde yeni bir adım atıldı. Geçenlerde tavuk eti üzerinde yapılan bir buluş ile lezzetli tavuk parçaları üretilmişti. Şimdi ise kırmızı et üzerinde yapılan incelemeler ile bu et türünen de sağlıklı hali laboratuvar ortamında oluşturulmaya çalışılıyor. Bath Üniversitesi araştırmacıları inek ve domuz gibi hayvanlardan et örneği alınarak üzerinde çalışmalar yapılıyor.
Bilimma'nın haberine göre, üretilecek kültür etinin üretim aşamaları da oldukça zorlu, seçilen hayvanlardan elde edilen biyopsiden elde edilen kök hücreler glikoz, amino asitler, vitaminler ve minerallerden oluşan bir çözelti ile beslendikleri bir laboratuvarda bir biyoreaktöre yerleştirilir. Hücre ve besin maddelerinin belirli şartlardaki bu karışımı, hücrelerin kültürlenmiş et oluşturacak olgun kas hücrelerine dönüşmesine izin vererek etin yenebilecek kıvama gelmesi sağlanacak. Eğer bu yöntem endüstriyel ölçekte başarılı olursa yakın zamanda et üreten firmalar bir hayvanın kesilmesine ihtiyaç duymadan et piyasaya sürebilir.
Üretilecek etlerin dokusu sosislere ve burgerlere uygulanacak şekilde üretilecek bunun yanında biftek ve pastırma gibi işlenmiş et türevlerine de uyarlanabileceği düşünülüyor
İngiltere’nin önde gelen araştırmacılarından Dr. Marianne Ellis’in liderliğindeki proje, kültür etinin etkin bir şekilde üretilmesine odaklanıyor. Laboratuvarda yetiştirilen et ürünleri İngiltere’de henüz satışta değil, ancak ABD’deki bazı şirketler burger ve köfte de dahil olmak üzere yenilebilir ürünler üretti ve rekabet etmeye başladı bile.
Bath Üniversitesi’nden biyokimya mühendisi Dr. Marianne Ellis, İngiltere’de kültür eti üretiminde en gelişmiş şirketin Mosa Meat olduğunu ve bu etleri süpermarketlerde 4 ila 5 yıl içinde göreceğimizi belirtti. Dr. Ellis, kültür etinin şu anda geliştirilmesinin çok pahalı ve yoğun enerji gerektirdiğinin altını çizdi. Dr. Ellis ve ekibi, kültür etinin geleneksel etlerle aynı fiyatta olması için gereken maliyetleri ve enerjiyi azaltmaya çalışıyor.
Küresel ısınmaya karşı kültür eti üretimi
Araştırmacılar, laboratuvarda üretilen kültür etlerinin birçok avantajı olduğunu ayrıca vurguluyor. Bilim insanları, dünyanın gelecekteki gıda ihtiyaçlarını karşılamada ve küresel ısınmayla mücadele çabalarının bir parçası olarak sera gazı emisyonlarını azaltmaya yardımcı olduğundan bahsediyor.
Dr. Ellis, kültür etinin küresel ısınmayla ilişkisine değindi. Ellis, “Kültür eti gibi bir şey yemenin en büyük avantajı küresel ihtiyaçlarımızı ve hem gıda güvenliğindeki hem de iklim değişikliğindeki küresel zorluklarımızı ele almasıdır. Küresel nüfusumuz büyüyor ve mevcut gıda üretim yöntemlerimiz herkesi beslemek için ihtiyacımız olanı üretmeye ölçeklenmeyecek. Nüfusu 2050’ye kadar beslemek için 60 milyon ton protein gibi bir şeye ihtiyacımız var ve şu anda yaptığımız gibi devam edemeyiz. Bu kültür eti, bunu çözmenin bir yoludur. Geleneksel et üretimine kıyasla bu yöntem çok daha az sera gazı emisyonuna, daha az su kullanımına, daha az toprak kullanımına ve daha düşük enerji kullanımına sahiptir.” şeklinde açıklama yaparak çalışmanın önemine vurgu yaptı.
Kültür eti nedir?
Günümüzde tüketilen et çiftlikte yetiştirilen hayvanlardan elde ediliyor. Ama bilim insanlarının yaptıkları çalışmalar giderek bunu değiştirmekte. Örneğin, sığırlar olmadan da laboratuvar ortamında “in vitro” hamburger yapılabiliyor. Artık tartışmalar nasıl yapılacağı değil, en iyi ve en lezzetli olanının nasıl üretileceği üzerine. Bazıları hayvan hücrelerini kullanmayı, diğerleri bitki hücrelerini kullanmayı savunuyor. Ama sonuç olarak kaynak ne olursa olsun, hedefleri aynı: Daha fazla insan nüfusunu besleyebilecek ve çevreci lezzetli ete ulaşmak.
Akademik literatürde “laboratuvar eti”, “yapay et”, “sentetik et”, “hücre kültürü eti”, “test tüpü eti” gibi çeşitli isimlerle anılıyor. Kök hücrelerden doku üretmekte kullanılan doku mühendisliği teknikleri laboratuvar eti oluşturma çalışmalarının esasını oluşturuyor. Laboratuvar etlerinin üretiminde sığır, koyun, domuz, tavuk gibi hayvanlar; toprak, çayır ve meralar, su ve yem bitkileri gibi hayvansal üretimin esasını oluşturan şeyler kullanılmıyor. Onların yerine mekanik ve elektronik çeşitli laboratuvar cihazları kullanılıyor.
Bu konuda son yapılan çalışmalardan birinde ineğin kas dokusundan alınan hücreler laboratuvarda uygun bir “besi ortamında” çoğaltılarak birkaç hafta içinde yaklaşık bir santim uzunluğunda ve birkaç milimetre kalınlığında küçük kas iplikçikleri elde edildi. Elde edilen iplikçiklerin çoğaltılıp bir araya getirilmesi ile daha fazla laboratuvar eti elde edileceği umulabilir. Önümüzdeki 20-30 yıl içinde ticari ölçekte laboratuvar eti üretimine geçilebileceği düşünülüyor. Böylece iklim krizinin önlenmesi, hayvan refahı ve vejetaryen beslenme konularında önemli gelişmeler sağlanabileceği öne sürülüyor.