Bu haftasonu oy kullanan vatandaşlar hala seçim sonuçlarını bekliyor. Resmi olmayan sonuçlar açıklandı ancak partilerin itiraz ettiği sonuçlar yavaş yavaş açıklanmaya başlıyor. Bunun üzerine Mazbatasını bekleyenler YSK’dan gelecek açıklamaya gözlerini çevirdi. Mazbata, cumhurbaşkanlığı, genel seçimler, belediye seçimlerinde başarı ile çıkmış kişilere veriliyor. Mazbata Arapça kökenli olup, tutanak anlamına gelmektedir. Peki, mazbata nedir, ne demektir? Mazbata nasıl ve nereden alınır?
31 Mart yerel seçimlerin ardından vatandaşlar Mazbata’nın kelime anlamını araştırmaya başladı. Google trends'de ise en çok arananlar arasında girdi. İşte mazbatanın ne olduğu...
Mazbatayı alan kişi artık her ne görevi yapacaksa resmi olarak başlayabilir. Bunun için onun adına düzenlenen ve bilgileri içeren mazbatayı görev süresi boyunca yanında taşır. YSK Başkanı Sadi Güven, itiraz olmayan yerlerde mazbataların verileceğini söyledi. YSK Başkanı Güven, YSK binası önünde gazetecilere yaptığı açıklamada, seçimin sona erdiğini ve geçici sonuçların siyasi partilerle paylaşıldığının altını çizdi.
Bugün saat 15.00'e kadar ilçe seçim kurullarına itiraz süresinin olduğunu hatırlatan Güven, "İlçe seçim kurullarının 2 günlük bir karar verme süresi var. İl seçim kurullarında bir günlük itiraz süresi var. Onlar da 2 günlük bir süre içerisinde itirazlara karar verecekler. Sonra 3 gün içerisinde de isterlerse bize gelecekler. Süreç bu şekilde işleyecek" dedi. Sadi Güven, mazbatalarla ilgili soru üzerine, "İtiraz olmayan yerlerde mazbatalar verilecek" karşılığını verdi.
Mazbata nedir?
Mazbata, siyasi ya da siyasi olmayan seçimlerde sık sık gündeme geliyor. Arapça kökenli bu kelime, Osmanlı döneminden bu yana kullanılıyor. Resmî yazışmalarda 'tutanak' olarak adlandırılan kelime, günlük dilde 'mazbata' şeklinde kullanılıyor. Mazbata kelimesi, daha çok genel seçimlerin ardından duyulsa da yalnızca milletvekilleri mazbata almıyor. Cumhurbaşkanı, belediye başkanları, Danıştay, Sayıştay ve Yargıtay üyeliği gibi görevlere seçilenler de mazbata ile göreve başlıyor. Saltanatın kaldırılmasının ardından halife seçilen Abdülmecid Efendi'ye de Büyük Millet Meclisi tarafından mazbata verilmiş. Yeni halifeye mazbatasını, dönemin Kırşehir milletvekili Müfid Efendi başkanlığındaki heyet kırmızı bir atlas kese içinde sunmuş.
Mazbata kimlere veriliyor?
Mazbata vekillere, danıştay ve sayıştay üyelerine verildiği gibi belediye başkanlarına ve cumhurbaşkanı almaktadır.
Süreç muhtarlar için nasıl işliyor?
Oy pusulalarının toplam bakımından seçim defterindeki imza, mühür ve işaretlere uygun olduğu anlaşıldıktan sonra aşağıdaki şekilde sayılmasına başlanır :
A) Yazısı okunmayan pusulalarla seçilenin kim olduğu belli olmayan pusulalar bir tarafa ayrılır.
B) Muhtarlık ve üyelik niteliklerini taşımayan adlar hesaba katılmaz.
C) Muhtarlık için bir kişiden fazla ad yazılmış ise birinciden ve üyelik için (8) kişiden fazla ad yazılmış ise (8) inciden sonrakiler hesaba katılmaz.
D) Seçim pusulalarının sayılması ve sınıflanması bu suretle tamamlandıktan sonra en çok oy kazanandan başlayarak sırasıyla her adayın kaç oy almış olduğu muhtar için ayrı, ihtiyar kurulu üyeleri için de ayrı olmak üzere belirtilir.
E) Eşit oy kazananlardan evli olan, evlilerden yaşı büyük olan, bu da eşit ise çocuğu çok olan üstün tutulur. Çocuk sayısında eşitlik varsa ad çekme yapılarak adı önce çıkan sırada öne geçer.
F) Muhtarlık oylarının sınıflanmasında en çok oy aldığı anlaşılan, muhtarlığa; ve ihtiyar kurulu üyeliği oylarının sınıflanmasında da en çok oy kazanandan başlayarak dört kişi asıl üyeliğe ve dört kişi de yedek üyeliğe ayrılır.
Muhtarlar mazbatalarını nasıl alır?
Madde 25 - Oyların sınıflanması yapıldıktan sonra seçim komisyonu tarafından bir mazbata yapılarak yerin en büyük mülkiye memurluğuna verilir. Bu mazbatada:
A) Seçimin başlama ve bitme tarihi,
B) Sandığın ne zaman ve kimlerin önünde açıldığı,
C) Oy pusulalarının kaç tane çıktığı ve seçim defterindeki adların kaç tanesinin karşısına imza veya işaret konulmuş ve kaç adın karşısı boş kalmış olduğu,
Ç) Oy pusulalarından kaç tanesi ne sebeple geçer sayılmadığı,
D) Geçer sayılan oy pusulalarının sınıflanması sonucunda hangi adların en çoktan en aza doğru kaç oy kazandığı (muhtarlık için ayrı, ihtiyar kurulu üyeliği için ayrı),
E) Muhtarlığa, asıl ve yedek üyeliklere kimlerin ayrıldığı,
F) Seçimin kanuna aykırı yapıldığı mahalle halkından biri tarafından haber verilir veya ileri sürülürse bunun neden ibaret olduğu, gösterilir.
Madde 26 - Mahalle muhtarlığı ile ihtiyar kurulu asil ve yedek üyelerinin seçimi il merkezine bağlı yerlerde valinin ve ilçe içindeki yerlerde kaymakamın onamasıyla kesinleşir.
Seçim mazbatası kesinleştikten sonra dosyasında saklanarak tasdikli bir örneği iş gördüğü yerde asılmak üzere muhtara gönderilir.
Muhtar ve ihtiyar kurulu seçimlerinde bu tüzük hükümlerine aykırılık olduğu bir ay içinde seçimi onamaya yetkili makamlar yanında ileri sürülebilir. Gerek bu ve gerek (25) inci maddenin (F) fıkrasına göre böyle bir ileri sürme seçim mazbatasında yazılmış bulunduğu halde bu makamlar tarafından soruşturma yapılarak kağıtları mahallenin bağlı bulunduğu ilçe veya il idare kuruluna verilir.
İdare kurulları bu kağıtları inceleyerek en çok bir ay içinde kararını verir. İdare kurullarının verecekleri bu kararlara karşı her hangi bir makama itiraz edilemez. Karar seçimin bozulması yolunda ise en çok bir ay içinde yeniden seçim yapılır. Bunun için yeni bir seçim komisyonu kurulur. Seçimin bozulması seçim komisyonunun yaptığı hatalara dayanıyorsa komisyon hakkında (31) inci maddenin (Ç) fıkrası hükmü uygulanır.
Madde 28 - Seçimi onanmayan muhtarın yerine bir ay içinde bir başkası seçilir ve seçimi onanmayan üyelerin yerine kendilerinden sonra oy kazanmış olan yedek üyelerden biri getirilir. Yedek üyelerden de bir veya bir kaçının seçimi onanmamak suretiyle asıl üyeliğe getirilecek yedek üye kalmazsa bir ay içinde boş üyelik sayısınca asıl ve tam sayıda da yedek üye seçimi yapılır. Madde 29 - Mahalle muhtar ve ihtiyar kurulları görevlerini yapmadıklarında vali veya kaymakamlar kendilerine yazılı uyarıda bulunurlar. Bu uyarıya aldırmayarak direnenlerin işten eli çektirilerek yerlerine - varsa - geri kalan üyelerden vekil tayin olunur.
İşten el çektirilenler hakkındaki kağıtlar en kısa bir zamanda idare kurulunca incelenerek verilecek karara göre ya görevlerine yeniden başlattırılır veya görevlerine son verilir.
Madde 30 - Muhtarlık ölüm, çekilme, vazifeden çıkarılma, seçimin onanmaması, 45 günden fazla askere alınma gibi sebeplerle veya her hangi başka bir şekilde boş kalırsa, yenisi seçilinceye kadar vali veya kaymakam mahalle ihtiyar kurulu üyelerinden birini muhtarlık görevlerini yapmaya yetkili kılar. Mahalle ihtiyar kurulu üyeliğinde boş yer olursa bu yer yedek üye ile doldurulur. Yedek üye kalmamış bulunursa boşluk sayısınca yeniden seçim yapılır. Yeni seçimler bir ay içinde yapılır.
