2010'dan beri yayımladığı gizli belgelerle ABD'nin tepkisini çeken Washington'un yıllardır peşinde olduğu WikiLeaks kurucusu Julian Assange neden 7 yıldır sığındığı Ekvador Büyükelçiliğin'den önce zorla alıkoyuldu, gözaltına alındı sonrasında ise tutuklandığı açıklandı. İngiltere'de tutuklanan Assange için verilecek karar bekleniyor. İngiltere Başbakanı May konuya dair bazı açıklamalarda bulundu. Açıklamanın önemli kısmı ise May, " Hala idam ile yargılama yapılan bir ülkeye Julian Assange'in iadesini yapmayacağız", şeklindeydi. Peki bundan sonra ne olacak?
Wikileaks ile dünya, ABD güçlerinin, Irak ve Afganistan'da çok sayıda sivili ayrım gözetmeden öldürüp, bu katliamları gizlemesi ve mahkumlara işkence etmesi gibi karanlık gerçeklerin duyulması adına önemli bir kurum olarak ortaya çıkmıştı. Washington yönetimi, bu gerçekleri ortaya çıkardığı için Assange'ın İngiltere'den iadesini istiyor. İngiltere'nin başkenti Londra'da 7 yıldır yaşadığı Ekvador Büyükelçiliğinde dün gözaltına alındıktan sonra tutuklanan Assange, ABD'nin en çok peşinde olduğu isimler arasında yer alıyor. ABD Adalet Bakanlığının dün açıkladığı iddianamede, Wikileaks kurucusu, "ABD tarihindeki en büyük gizli bilgi sızdırmalarından birinde rol almakla" suçlandı. İddianamede Mart 2010'da Gizli İnternet Protokolü Ağı'na (SIPRNet) bağlı ABD Savunma Bakanlığı bilgisayarlarının şifresini kırmak için Chelsea Manning'e yardım etme "komplosunda" yer aldığı belirtildi.
Irak belgeleri ses getirmişti
Wikileaks'in en çok dikkat çeken ifşalarından biri, aralarında teslim olanların da yer aldığı sivillerin katlinin gizlenmesi ve mahkumlara işkence edilmesi gibi belgelerin yer aldığı 2010'da yayımlanan Irak dosyası oldu. Bu dosyada, ABD ordusuna ait bir Apache helikopterden açılan ateş sonucu haber ajansı Reuters'ın 2 çalışanı dahil 15 kişinin öldürülmesine ilişkin görüntüler öne çıktı.
Helikopterin kendi kamerası tarafından çekilen görüntülerde, mürettebatın gülerek ve küfürlü ifadeler kullanarak "vurmaya devam et, vurmaya devam et" dediği duyuldu. Irak dosyasında, kontrol noktalarında sivillerin öldürülmesi, teslim olmak üzere bir askeri üsse gelen 2 kişinin helikopterle vurulması, ABD askerlerinin parmağını kestikleri bir mahkumu asitle yakmaları, bir mahkumun ABD askerlerinin gözleri önünde Irak askeri tarafından infaz edilmesi gibi olayları gösteren belgeler de yer aldı. Koalisyon ya da işgal sonrası beraber çalışılan Iraklı askerlerin yaptığı işkencelerle ilgili yasal işlem yapılmamasına ilişkin talimat, bu dosya sayesinde ortaya çıktı.
Afganistan Belgeleri
Wikileaks, 2010'da Afganistan'daki savaşa ilişkin 90 binden fazla gizli belge ve raporu yayımladı. Afganistan'daki savaşın ne kadar yıkıcı olduğunu ortaya koyan belgelerde, ABD öncülüğündeki koalisyonun yüzlerce sivili öldürdüğü ve bunları gizlediği ortaya çıktı.
Sivillerin hayatını kaybettiği olaylar arasında ABD askerlerinin otobüse ateş açıp 15 kişiyi katletmesi, Polonyalı askerlerin düğünü basıp aralarında hamile bir kadın ve çocuğunun da olduğu 5 kişiyi öldürmesi gösterildi.
CIA çalışanlarının kendilerinden kaçan bir adamı öldürmesi ancak daha sonra bu adamın uyarıları duymayan sağır ve dilsiz biri olduğunun ortaya çıkması, 150 Taliban üyesinin öldürüldüğü iddia edilen füze saldırısında aslında 300 sivilin katledilmesi, gizli bir özel kuvvet biriminin Taliban liderlerini mahkemeye çıkarmadan öldürmek için kurulması, ABD'nin giderek daha fazla bir şekilde Nevada'dan kumanda edilen SİHA'lar kullanması ve bu saldırılarda çok sayıda sivilin ölmesi gibi bilgiler de yer aldı.
Guantanamo Belgeleri
Wikileaks 2007'de, Guantanamo'da tutulan mahkumlarla ilgilenen askerlerin el kitabı olan "Amerikan Ordusu Operasyon Prosedürü"nü yayımladı. İnsan hakları grupları, mahkumların Kızıl Haç'a erişiminin 4 haftaya kadar engellenebileceğini öğrenmelerinin ardından endişelerini dile getirdi.
Julian Assange kimdir, neler yapıyor?
Aslen Avustralyalı bir bilgisayar programcısı olan Julian Assange, bütün dünyada internet aktivisti, WikiLeaks adlı internet sitesinin editörü ve basın sözcüsü olarak tanındı. 2006 yılında kurulan WikiLeaks sitesinin yönetim kurulunda yer alan Assange, birçok kez WikiLeaks'in kurucularından olmadığını vurgulamıştı. Ancak, eski WikiLeaks çalışanları Assange'ın siteye yüklenen belgelerde onay hakkının olduğunu söylüyor Ayrıca diğer bütün site çalışanları gibi Assange da site için ücretsiz ve gönüllü olarak çalıştı. Radikal bir şekilde ifade özgülüğünü ve şeffaflığı savunan Asssange, bilgiyi gizli tutmak sayesinde hükmünü sürdüren ve halkını temsil etmeyen yönetimlerin bu bilgilerinin ifşa edilmesi gerektiğini savunuyor. Başta ABD olmak üzere birçok ülke WikiLeaks'in gizli belgeleri ifşa ederek birçok kişinin güvenliği tehlikeye attığı suçlamasında bulunuyor.
Ekvador Büyükelçiliğine neden sığınmıştı?
ABD'de hakkında tutuklama kararı çıkacak iddialarıyla, Assange, 2012'den beri Londra'nın Knightsbridge semtindeki Ekvador Büyükelçiliği'nin bir odada yaşıyor. İsveç, Assange hakkında, 2010 yılında iki kadına cinsel tacizde bulunduğu iddiaları nedeniyle yakalama ve tutuklama kararı çıkartmıştı. Hakkındaki suçlamaları reddeden Assange, iddiaların WikiLeaks sızıntılarına kızan ABD'li yetkililerce uydurulduğunu savunmuştu. Daha sonraki süreçte İngiliz mahkemesi Assange'ın İsveç'e iadesine karar vermişti. Assange, hakkındaki iade kararının ardından İsveç'e iade edilmesi halinde ABD'ye gönderilme riski bulunduğu için Haziran 2012'de Ekvador'un Londra Büyükelçiliğine sığındı. İsveç mahkemesi, 2017'de Assange hakkındaki davaları düşürdü. ABD karşıtı olan Ekvador'un eski lideri Rafael Correa, Assange'ın siyasi iltica başvurusunu kabul etmiş ve vatandaşlık vermişti. Ancak yapılan seçimlerle Lenin Moreno'nun başa geçmesi, Ekvador ile Assange işbirliğinin sonu olarak yorumlandı.
Sığınma hakkı sonlandırıldı
Geçen yıl yapılan seçimle iktidara gelen Moreno'nun ABD'ye daha yakın olduğu biliniyor. Moreno hükümeti mart ayında Assange'ın internetini kesmiş ve onu bir hükümlüden daha az hakla hücre hapsi koşullarına sokacak şekilde telefon görüşmesi yapmaktan ve avukatları dışında ziyaretçi kabul etmekten yoksun bırakmıştı. Ekvador Dışişleri Bakanı Jose Valencia ise Assange'ın sonsuza kadar elçilikte kalmasının mümkün olmadığını söylemişti. 11 Nisan'da Ekvador, Assange'a verdiği sığınma hakkını kaldırdığını açıkladı, hemen ardından Assange'ın gözaltı haberi geldi. Ekvador Devlet Başkanı Lenin Moreno, "Uluslararası sözleşmeleri ve günlük yaşam protokollerini defalarca ihlal ettiği" gerekçesiyle ülkesinin, Assange'ın sığınma statüsünü geri çektiğini belirtti.
Uluslararası hukuka göre, sığınma hakkı vermenin ya da geri almanın egemen bir ülkenin hakkı olduğunu kaydeden Moreno, "nezaketsiz ve agresif tavırları ve bağlı olduğu kuruluştan ülkeye yönelik düşmanca ve tehditkar söylemler" nedeniyle Assange'a verilen sığınma hakkının sürdürülemeyeceğini ifade etti. Diğer yandan, Assange'ın "işkence ya da ölüm cezasıyla karşılaşabileceği bir ülkeye gönderilmemesi konusunda İngiltere'den garanti vermesini rica ettiğini" belirten Moreno, İngiltere'nin de "kendi kuralları doğrultusunda bunu onayladığını" bildirdi.
Cezası ne kadar olacak?
ABD Adalet Bakanlığı, WikiLeaks'in kurucusu Julian Assange'a, ABD'de WikiLeaks'e belge sızdırdığı için casusluktan 35 yıl hapis cezasına çarptırılan Chelsea Manning ile gizli anlaşma yapma suçlaması yöneltti. Assange, hakkındaki suçlamadan mahkum olması halinde 5 yıllık hapis cezasına çarptırılabilir. Ancak Assange'ın avukatları casusluk suçlamasıyla yüzleşebileceğinden korkuyor ve idam cezasına çarptırılabileceği konusunda uyarıyor.ABD Adalet Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Assange'ın "ABD tarihindeki en büyük gizli bilgi hırsızlığı" olayında rol aldığı belirtiliyor.
Açıklamada Assange'ın ABD'ye iade sürecinin Adalet Bakanlığına bağlı Uluslararası İlişkiler Ofisince yürütüleceği bilgisine yer veriliyor.
ABD'ye iadesi konuşuluyor
Westminster Ceza Mahkemesi, Assange'ın kefaletle serbest bırakılma şartlarını ihlal ettiği gerekçesiyle tutuklanmasına karar verdi. Assange'ın 12 aya kadar hapis cezası alabileceği bildirildi. Kimsenin yasaların üzerinde olmadığını vurgulayan İngiltere Başbakanı Theresa May, mahkemenin tutuklama kararının öncesinde İngiliz parlamentosunda yaptığı konuşmada, "(Assange) Ekvador Büyükelçiliği'nde 7 yılın ardından kefaletle serbest bırakılma şartlarını ihlal ettiği için gözaltına alındı. Ayrıca ABD'nin iade talebiyle ilişkili olarak gözaltına alındı. Bu şu an mahkeme huzurundaki hukuki bir konu." ifadelerini kullandı.
İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Twitter hesabından, "Julian Assange bir kahraman değil. Kimse kanunların üstünde de değil. Yıllarca gerçeklerden kaçtı. Assange'ın adalete hesap vermesinin sağlanmasında gösterdikleri iş birliği için Ekvador'a ve Başkan Lenin Moreno'ya teşekkür ederim." paylaşımında bulunmuştu.
İngiltere'de ana muhalefet partisi lideri Jeremy Corbyn ise, "Irak ve Afganistan'daki mezalimin delillerini ortaya çıkardığı için Julian Assange'ın ABD'ye iade edilmek istenmesine, İngiliz hükümeti karşı çıkmalı." açıklamasını yaptı.
Assange'ın ABD'ye iadesine İngiliz yargısı karar verecek. İngiltere'nin üyesi olduğu Avrupa Konseyi, bir kişinin idam cezasıyla yargılanacağı bir ülkeye iade edilmesini yasaklıyor. Ancak Assange, idam cezasını gerektiren bir suçtan yargılanmıyor, ayrıca ABD'de idam cezasını kaldırıldığı birçok eyalet bulunuyor.